Elle çalışan ilk çamaşır makinesi (İngiltere-1790)

Binlerce yıl boyunca insanlar hayvan postundan kıyafetler giydiler ve onları yıkama ihtiyacı duymadılar.Dokumacılığın gelişmesi ile kumaş giyecekler yıkanmaya başlandı.Temizlik maddesi olarak sabun otu gibi bitkiler ve ocak külü kullanıldı.Külün içinde,kostik özelliği olan potasyum karbonat olduğu için küllü su,yağlı kirleri temizler.Sümerler,kül ve susam yağını birlikte ısıtarak ilk sabunu yapmıştı.Hititler,dini törenlerinden önce yıkanmış temiz elbiseler giyerlerdi.Çamaşırları kül,soda ve sabun otu gibi temizlik malzemeleriyle yıkarlardı.Mısır firavunları da temiz kıyafetler giyerek tanrılara yaklaştıklarına inanırdı.Roma İmparatorluğunda,zenginlerin çamaşırlarının yıkandığı çamaşırhanelerde temizlik maddesi olarak insan idrarı kullanılırdı.

Dünyanın bilinen ilk çamaşır yıkama ve sıkma makinesinin patenti 1691’de İngiltere’de alındı.E.Beetham,1700’lerin sonunda İngiltere’de çamaşır makinesi üretip sattı.Aynı yıllarda ABD’de Margaret Colvin adlı kadın mucidin çamaşır makinesi,Philadelphia’da sergilendi.O dönemlerde çamaşır makinelerinin kazanlarını marangozlar ahşaptan yapardı.

Benzinle çalışan ve çift ahşap kazanlı çamaşır makinesi (1890)

Buharlı makinelerin icadından sonra ilk sanayi tipi çamaşır makineleri İngiltere’de ortya çıktı.İlk ev tipi elektrikli makineler ise 1910’da ABD’de satılmaya başlandı.Elektrik motorunun hareketi,zincir ve dişlilerle kazana aktarılıyordu.Motor kazanın altında ve açıkta olduğu için elektrik çarpma tehlikesi vardı.Daha sonra çarpmaları önlemek için motorlar metal kutulara yerleştirildi.Ancak bu kez de aşırı ısınan motorlar yanınca,motorları soğutmak için sisteme vantilatör eklendi.

Elektrikle çalışan ahşap kazanlı çamaşır makinesi (1900’lerin başı)

Çamaşır makinelerinde,ahşap kazanlar yerine önce bakır sonra çelik kazan kullanıldı.Günümüzdekilere benzer beyaz emaye kaplı çamaşır makineleri 1920’de ortaya çıktı.Aynı yıl Kanada’da çamaşır makinelerine su ısıtma sistemi eklendi.Aynı fabrikalar,elektriği olmayan evler için benzinli motorla çalışan makineler de üretmekteydi.Kısa bir süre sonra makinelere kirli suyu boşaltan motorlar ve yıkama tamamlanınca makineyi otomatik olarak durduran saatler eklendi.İlk yıllarda çamaşırları sıkma işlemi,merdanelere bağlı kolun elle çevrilmesiyle yapılırdı.Merdaneler makineden bağımsızdı.Daha sonra sıkma merdaneleri de elektrikli veya benzinli motora bağlandı.Ancak merdaneler parmakları sıkışan kadın sayısı artınca,fazla suyu santrifüjle uzaklaştırma yöntemi geliştirildi.Fakat santrifüj devreye girince makine sağa sola hareket ediyor ve tehlike yaratıyordu.

Benzinle çalışan metal kazanlı çamaşır makinesi (1930’lar)

DÜNYA ENDÜSTRİYEL ÇAMAŞIRHANE MAKİNELERİ PAZARINA BAKIŞ

Tiplerine bağlı olarak yıkama makinelerinin parasal değerlerine gore dağılımı:

• Profesyonel makineler yüzde 46
• Domestik cihazlar yüzde 22
• Büyük profesyoneller (Ağır iş tipleri) yüzde13
• Yarı profesyonel (Ev tiplerinden dönüşmüş yıkama makineleri) yüzde13
• Tünel makineler yüzde 6

Çamaşır yıkama makinelerinin yıllık adetsel büyüklükleri de aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Ticari çamaşırhanelerin ve tekstil kiralamanın yaygınlaşmasına bağlı olarak ağır iş amaçlı, büyük profesyonel makinelerin ve tünel tip yıkama makinelerinin kullanımında belirgin bir artış oldu.

Öte yandan restoran, kuaför vb. birçok küçük işletmede domestik cihazlar kullanılıyor. Ev dışındaki çamaşırlar domestik cihazları ve kuru temizleme makinelerini dışarda bırakırsak dünya çapında üç milyar dolarlık bir ekipman pazarı yaratıyor. Dünya nüfusunun hızla artmasına, ulusal gelirlerin yükselmesine rağmen endüstriyel çamaşır ekipmanları pazarındaki talep uzun yıllar durgun bir seyir izliyor.

ÇAMAŞIR MAKİNELERİNE AYRILAN ÜRETİM MİKTARI
TİPLERİNE GÖRE YIKAMA MAKİNELERİ	GRUPLAR	YILLIK ÜRETİM MİKTARI
Ev Tipi Çamaşır Makineleri	Önden Yüklemeli Üstten Yüklemeli	250.000 250.000
Yarı Profesyonel	Önden Yüklemeli Üstten Yüklemeli	50.000 220.000
Profesyonel	Önden Yüklemeli Üstten Yüklemeli	135.000 1400
Büyük Profesyonel	Önden Yüklemeli	3000
Tünel Makineler		250-300

Pazardaki temel ticari eğilimler

Endüstriyel çamaşırhane pazarının en yavaş büyüdüğü coğrafi alan Avrupa. Büyüme 15 yıldır yüzde bir veya altında. Öte yandan kişi başına endüstriyel çamaşırhane ekipmanları harcamalarına baktığımızda K. Amerika’nın Avrupa’dan 2,5 kat daha fazla olduğu görülüyor.Avrupa çamaşırhane ekipmanları pazarının yüzde 60’ı, tesis içindeki çamaşırhanelerde (OPL-On Premises Laundry) yoğunlaşıyor. Bunun içinde ağırlama-konaklama sektörü 105 milyon, sağlık tesisleri de 100 milyon dolarlık bir büyüklük ifade ediyor. Avrupa’da tesis içindeki çamaşırhanelerden büyük endüstriyel makinelerin kullanıldığı ticari çamaşırhanelere geçiş olduğu gözleniyor. Avupa’da da sağlık sektöründe ve ticari çamaşırhanelerde küçük oranlı büyüme gözlemleniyor.Avrupa’nın tersine Amerikan pazarı bir “self servis” pazarı. Bu pazar, Avrupa’da 90 milyon dolarken ABD’de 575 milyon dolarlık bir büyüklüğe sahip. Kuzey Amerika’da ekipman satışlarının yüzde 74’ü sektöre yönelik. Avrupa ile Amerika’daki silindir ütü satışları, bu durumu bütün açıklığıyla ortaya koyuyor. Avrupa’da her yedi yıkama makinesine karşılık bir silindir ütü satılırken, Amerika’da bu oran 34’e 1’dir.

Yukarda belirttiğimiz gibi ev dışı çamaşırların temizlenmesine yönelik ekipman pazarının büyüklüğü 3,800 milyon dolar. Ancak bunun 425 milyon dolarını ev tipi yıkama makineleri temsil ediyor. Bunun dışında kalan 3,375 milyon dolarlık ekipman pazarı için imalat yapan 65’den fazla üretici firma 80’den fazla markayla pazarda kıyasıya bir rekabet sürdürüyor.

Dünya endüstriyel çamaşırhane pazarına hitap eden bu 80 markanın 41’den fazlası ana markayı, diğer 40 marka ikincil markaları oluşturuyor. Ana markaların yaklaşık 25’i birden fazla coğrafi bölgede güçlü bir mevcudiyeti olan uluslararası markaları oluştıuruyor. Geri kalan 17’si birkaç ülkede önemli pazar payına sahip yerel kuruluşlar. 41 ana markanın 24 tanesi sadece profesyonel ekipmanlar üretirken, 11 tanesi ağır iş amaçlı büyük makinelerin üreticisi. Altı firma ise iki grupta da faaliyet yürütüyor.Endüstriyel çamaşırhane pazarında son yıllarda görülen satınalmalar ve birleşmeler sonucu birden çok markayı temsil eden gruplar da ortaya çıkıyor. Örneğin Avrupa’da Kannegieser, Passat, Pharmagg ve Powertrans gibi markaları temsil eden Kannegieser Grubu; Amerika’da Ajax, Huebsch, Genesys, Speed Queen, Unimac gibi markaların yeraldığı Aliance Grubu ve Cissel, D’Hooge, Ipso, Jensen markalarını bünyesinde toplayan LSG Grubu bunların bazıları.

Yıl 1948...

Türkiye’nin ilk santrifüjlü su pompası üretildi.

Yıl 1950...

Türkiye’nin ilk ev tipi çamaşır makinesi üretilmeye başlandı.Kurucusu Kamil Tolon olan Tolon Makine tarafından üretilen Tolon çamaşır makinesi uzun yıllar büyük başarı sağladı.O yıllarda büyük başarı sağlamış olan çamaşır makinesi Rahmi Koç Müzesinde sergilenmektedir.

Yıl 1959..

Ülkemizde ilk yerli çamaşır makinesini Arçelik üretti.

Yıl..1969-1986 İzmir..

Tolkar Makine 1969’da İzmir’de çamaşırhane makineleri üretimine başladı.

Tolon Makine tarafından sanayi tipi çamaşır yıkama-sıkma-kurutma ve ütü makineleri üretilmeye başlandı.Aynı anda hem kurutma hem de ütüleme özelliğine sahip ilk bantlı-kurutmalı ütü makinesi üreti yine Tolon tarafından sektöre kazandırıldı.

Yıl 1978..

Türkiye’de ilk direct drive kayışsız ve kasnaksız göbekten motorlu santrifüj sıkma makinesi imalatı Temel Makine tarafından yapıldı.

Yıl 2000..

Türkiye’de ilk defa çift silindirli bantlı silindir ütü makinesini Temel Makine üretti.

Yıl 2008..

Tolkar Makine bünyesine kattığı Smartex ve o’nun “Smart Balans Sistemi” sayesinde her kapasitede 400 g sıkmalı makine üretimi yapabilen dünyadaki tek şirket konumuna geldi.

Yıl 2011..

Yine aynı firma Tolkar Makine tarafından dünyanın ilk ve tek gaz ısıtmalı yıkama makinesi üretildi.

Günümüz çamaşırhane makineleri sektöründe faaliyetlerini sürdüren Permak,Kromlüks ve Aserco vb.. firmalar faaliyetlerine devam etmektedir.